ნიკოლო მაკიაველი

 

  ავღანეთში მიმდინარე სამხედრო კამპანიამ და უკანასკნელმა მოვლენებმა ლიბიაში კიდევ ერთხელ აჩვენა მრავალეროვნული  სამხედრო მოქმედებების განხორციელების როგორც ეფექტურობა, ასევე მისი სირთულეც.  სანამ მთავარ სათქმელზე გადავალთ, უპირველეს ყოვლისა, საჭიროა შევთანხმდეთ ტერმინების სწორ გაგებასა და შინაარსზე, ვინაიდან, ბოლო პერიოდში მედია საშუალებებიდან ხდება მათი უმოწყალოდ აღრევა და არასწორი ინტერპრეტირება.

მრავალეროვნული ოპერაცია შეიძლება შეიცავდეს საბრძოლო მოქმედებებს და წარმოებდეს როგორც ომის, ასევე არასაომარი სამხედრო ოპერაციების განხორციელების პერიოდში.  საომარი მოქმედებები მრავალეროვნული ოპერაციების ექსტრემალური შემთხვევაა.  მის მიზანს წარმოადგენს მიღწეულ იქნას მრავალეროვნული ამოცანები მაქსიმალურად მოკლე დროსა და მცირე დანაკარგის ფასად.  თავის მხრივ, არასაომარი სამხედრო ოპერაციები ფოკუსირებულია ომის თავიდან აცილებაზე, კონფლიქტების დარეგულირებაზე, მშვიდობისა და სტაბილურობის დამყარებაზე, სამოქალაქო ხელისუფლების მხარდაჭერაზე.

  კოალიცია – წარმოადგენს ორი ან მეტი წევრის მიერ დროებითი შეთანხმებით ჩამოყალიბებულ გაერთიანებას, შექმნილს კონკრეტული მიზნების მისაღწევად.  ეროვნული სიამაყის და პრესტიჟის გრძნობა შესაძლებელია გახდეს კოალიციის სამეთაურო სტრუქტურის შემზღუდავი ფაქტორი.   კერძოდ, ბევრი სახელმწიფო ამჯობინებს თავისი ძალები არ დაუქვემდებაროს სხვას.  ასევე აღსანიშნავია, რომ კოალიციის მიზნებსა და ამოცანებს ახასიათებთ დროგამოშვებით ცვლილებების ტენდენცია.

ბრიტანელი სამხედრო თეორეტიკოსი ლიდელ ჰარტი

    ითვლება: სამხედრო საქმის არსი იმაშია, რომ მას საქმე იარაღთან აქვს. ეს რასაკვირველია ასეა, მაგრამ სამხედრო საქმის არსი ამით არ ამოიწურება. რას ნიშნავს სამხედროობა ამას იარაღზე მითითებით ვერ ამოწურავ. სხვა მახასიათებლებია საჭირო. ჩვეულებრივ სამხედროები საკუთარი საქმის სპეციფიკაზე ნაკლებად ფიქრობენ. ჯერ ერთი ამისათვის მათ ძალიან ცოტა თავისუფალი დრო აქვთ. ამას გარდა სამხედრო საქმე თავისი ბუნებით არ არის საკუთარ თავზე ფიქრისკენ განწყობილი. ამას გარდა სამხედრო საქმის არსს იმდენად იქიდან კი არ წვდებიან ხოლმე, თუ რას ნიშნავს ჯარისკაცად ყოფნა, არამედ ადამიანური ყოფიერების სხვა რომელიმე სფეროდან, პირველ ყოვლისა პოლიტიკიდან. თუმცა ასეთი წვდომის მაგალითები მაინც მოგვეპოვება. შორს რომ არ წავიდეთ შეგვიძლია დავით გურამიშვილი ავიღოთ, რომელიც გარდა პოეტობისა ოფიცერიც იყო (სამწუხაროდ არა ქართული არმიის). `დავითიანის~ ცნობილ ადგილას, სადაც იგი ადამიანური ყოფიერების თუ საქმიანობის ათ ტიპს ჩამოთვლის სამხედრო საქმეს ცალკე გამოჰყოფს და წერს:

  ხშირად, საბრძოლო მოქმედებათა დასრულების შემდეგ, როდესაც მსჯელობის საგანი ამ ქმედებათა შეფასება ხდება, ისმის კითხვა:რატომ დაიღუპა ჯარისკაცი? ზოგს ჯარისკაცის დაღუპვა ბუნებრივად მიაჩნია:ომია და ჯარისკაცი უნდა დაიღუპოს. ზოგს, ამდაგვარი ახსნა არ აკმაყოფილებს და მიაჩნია, რომ ასეთი რამ აუცილებელი არ არის, თუმცა შესაძლოა, რომ ჯარისკაცი დაიღუპოს. აღნიშნული კალამბური არ გახლავთ და ომის წარმოების მიმართ ორ სხვადასხვა მიდგომას, ორ სხვადასხვა ფილოსოფიას გამოხატავს. პირველის მიხედვით, ჯარისკაცი ომის მასალაა, რომელიც ომის დროს უნდა დაიხარჯოს. მეორის მიხედვით, ჯარისკაცი საბრძოლო ქმედებათა ცენტრალური ფიგურაა, რომლის წარმატება (საბრძოლო ამოცანის შესრულება) მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს საბოლოო შედეგს. სხვათაშორის, ამ მიდგომის უკან დგას არა იმდენად ჰუმანიზმი, რამდენადაც ცივი, პრაგმატული გათვლა:პირველი, დაღუპული ჯარისკაცი ამოცანას ვერ ასრულებს და მეორე, დაღუპულთა მნიშვნელოვანმა რაოდენობამ შესაძლოა პოლიტიკური სირთულეები შექმნას და პოლიტელიტისთვის ომის წარმოება პრაქტიკულად შეუძლებელი გახადოს. სხვა საქმეა, რომ საბრძოლო ამოცანის შესრულება სიცოცხლის მაღალი რისკის შემცველია და უმეტესად შეგნებულ თავგანწირვას გულისხმობს.